Ne vakit dünya halinin içler acısı olduğunu fark etsem, istemsiz bir biçimde Kur’an’daki bu kıssayı hatırıma getiririm. Kıssa hakkında birbirinden farklı onlarca rivayet olsa da temelde benim üzerinde duracağım nokta, sanıyorum ki nesiller boyunca aktarılıp dile getirilse dahi yine de dikkatlerden kaçan yahut idrak edilemeyen tarafıyla alakalı. Burada, belki ilk bakışta mantıksız olabileceği düşünülen bir genelleme yaptığımın farkındayım. Ancak kıssa hakkında kiminle sohbet etsem, insanların, genellikle Allah’ın birkaç kişiyi uzun süre uyutmasının mucizeviliği üzerinde durduklarına şahit oluyorum. Hiç şüphesiz, teferruatla incelediğimiz zaman daha ne gibi hikmetler ortaya çıkacaktır. Lâkin ben şimdilik, kendi düşüncelerim ekseninde konuşmak istiyorum.
Bilebildiğimiz kadarıyla Ashabı Kehf, Türkçe tabiriyle Yedi Uyurlar, dönemin kralının sarayında yaşayan insanlardı. Kur’an’da onların kaç kişi olduklarına dair ihtilaflı tartışmalardan sakınılması gerektiği emredilmiştir. Açıkçası benim de burada konunun tarihi boyutuyla ilgilenmeye pek niyetim yok. Yalnızca, ilk bakışta dikkate şayan olan, bu kişilerin kralın sarayında yaşayan kimseler olduğudur. Pekala, tam olarak buradan ne gibi sonuçlar ve değerlendirmeler çıkabilir? Şöyle bir düşünelim: Bugünün Türkiyesinde, dönemin iktidarına en yakın insanlarla beraber, devletin sarayında yaşama imkânına sahip olsaydık, elimizdeki imtiyazların, gücün ve hatta paranın kullanımı konusunda ne kadar adil davranabilirdik? Zamanında asla şaşmayacağımızı düşündüğümüz inançlardan sapmaz ve doğru bildiğimiz minvalde yaşamaya devam mı ederdik yoksa yanlışa meyil ettikten sonra davranışlarımızı tevil ederek vicdanımızı mı rahatlatırdık?
Bu sorular, zannımca, kıssadan alınması gereken ilk dersi yüzümüze tokat gibi çarpan bir cevaba işaret etmektedir. Allah, gönderdiği kitapta bu ve bunun gibi ibret verici olayları bizlere aktararak, yaşadığımız çağda nasıl davranmamız gerektiğini öğretiyor şüphesiz. Söz konusu salih kişilerin kaç kişi oldukları, ne kadar zaman uyudukları yahut uyuma hadisesinin bir mesel mi olduğu tartışmasından ziyade, ibret alınması gereken hadise kendisini burada şu şekilde gösteriyor: Dönemin en güçlü devletinin sarayında dahi yaşıyor olsak, doğru bildiğimiz değerler doğrultusunda yaşama cesaretini göstermek zorundayız.
Bu ibretlik meseleyi, günümüz çerçevesinde de irdelemek gerekirse eğer sanıyorum ki şunları eklemek benim için elzem olacaktır: Hepimiz, belki farkında olarak belki de fark etmeksizin, yaşadığımız dönemdeki kötülüklere, cinayetlere ve adaletsizliklere baktığımız zaman, insanların ne kadar da kötü olduğunu hissediyor ve hayıflanıyoruz. Kimileri –ki bu çoğu zaman çoğunluğu oluşturuyor– hali hazırdaki kötülüğü mazaret kabul ederek, dünyadaki sistemin bu şekilde işlediğine inanmış, kendi kötü iş ve eylemlerini meşrulaştırmış ve kötülüğü yahut yanlış bir yaşamı silsile halinde devam ettirmeyi görev benimsemiş gibi görünüyor. Hal böyle olunca, iyi değerler çoğu zaman önemsizleşiyor ve iyi değerleri savunmaya çalışan kimseler de küçük ve değersiz olarak yaftalanıyor.
O halde netice olarak diyebiliriz ki ister inanalım, ister inanmayalım, eğer ki üstüne üstlük inançlı bir kimse olmayı tercih ediyorsak; yerküre üzerinde ne kadar da kötülük olursa olsun, Allah bizlerden tıpkı kıssada bahsi geçen insanlar gibi inandığımız değerlerden sapmadan yaşamamızı emrediyor. Ayrıca bu noktada Allah, yalnızca kötülüğe meyilli insanları uyarmakla kalmıyor; inandığı değerler ekseninde yaşamını sürdürmek isteyen insanlara da gönül ferahlığı veriyor.
(Allah onu), katından gelecek şiddetli bir azap ile (inanmayanları) uyarmak, salih ameller işleyen mü’minleri, içlerinde ebedî olarak kalacakları güzel bir mükâfat (cennet) ile müjdelemek ve “Allah, bir çocuk edindi” diyenleri de uyarmak için dosdoğru bir kitap kıldı.
Kehf Suresi – 2.3.4. ayetler
Enes Çakmak 